09 jan Stemfragment Opsporing Verzocht een biometrische persoonsgegeven en geen anoniem persoonsgegeven
In een zaak die voor de rechter is gekomen speelt o.a. de vraag of een stemfragment aan te merken is als een persoonsgegeven en valt onder het portretrecht.
De rechtsvraag hier was: Wordt met het gebruik van het stemfragment van het slachtoffer uit het programma Opsporing Verzocht inbreuk gemaakt op het portretrecht en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de betreffende vrouw?
Opsporing verzocht
Een vrouwelijke slachtoffer van een overval meegewerkt aan het televisieprogramma “Opsporing Verzocht”. In het programma is een reconstructie van de overval getoond, waarbij gebruik is gemaakt van acteurs. De overval is in de uitzending van het programma door een van de presentatoren aangekondigd met de mededeling dat het een overval betreft op een bloemenzaak in stad X en dat de 35- jarige mede-eigenaresse zelf vertelt over de overval, waarop het slachtoffer als voice-over vertelt wat haar is overkomen en een beschrijving van de overvallers geeft. De vrouw zelf is niet in beeld, maar zowel de binnen- als de buitenkant van de bloemenwinkel wordt getoond.
Stemfragment gebruikt in theatershow
Vervolgens wordt het stemfragment gebruikt door theatermaker in een bekende theatershow. In een theatershow is een geluidsfragment uit het programma Opsporing Verzocht van de overval in 2011 verwerkt. In het geluidsfragment is de stem van het slachtoffer te horen met de beschrijving van de overval en één van de daders met “ [naam] accent”, voorafgegaan door de aankondiging van de presentator van Opsporing Verzocht, dat het een overval op een bloemenzaak in stad X betreft en dat de 35- jarige mede-eigenaresse zelf vertelt over de overval.
Is nu een stemfragment aan te merken als een persoonsgegeven? Geldt hier de AVG? Of is een stem zodanig van aard dat het anoniem is? En valt een stem onder het portretrecht?
Stem(opname) portretrechtelijk beschermd?
Volgens de rechter ziet het portretrecht op een afbeelding van (een deel van) het gelaat van een persoon, zodanig dat de geportretteerde, al dan niet door de combinatie met andere factoren, kan worden herkend. De stem is geen afbeelding van het gelaat. Ook als de vrouw wordt gevolgd in de door haar gestelde (en naar het oordeel van de rechtbank hoogst onwaarschijnlijke) omstandigheid dat zij tijdens een vakantie op basis van haar stem (bij het bestellen van een broodje op een boot in Egypte in april 2018) door een derde is herkend, betekent dit nog steeds dat de stemopname niet valt onder het bereik van het portretrecht in de zin van art. 21 Aw. De vrouw kan zich dan ook niet beroepen op het portretrecht. Om deze reden kan vrouw zich ook niet beroepen op de door haar gestelde schending van de exploitatierechten van haar portretrecht en de schending van haar persoonlijkheidsrechten op grond van een bewerking van haar portret.
Stem is een biometrische persoonsgegeven en geen anoniem persoonsgegeven
Volgens de rechter is een stem van een persoon is (net als bijvoorbeeld de vingerafdruk of de vorm van de iris) een biometrische persoonsgegeven. Deze gegevens kunnen worden gebruikt voor eenduidige identificatie van een persoon. Volgens de AVG is er dan sprake van een verwerking van bijzondere persoonsgegevens.
Verder concludeert de rechter dat een stem geen anoniem persoonsgegeven omdat met het op internet zoeken van elementen uit hetgeen in de show ten gehore wordt gebracht en wordt verteld (het noemen van de naam van het programma Opsporing verzocht, het geluidsfragment zelf waarin wordt meegedeeld dat het gaat om een laffe overval van een bloemenzaak in stad X op maandag 10 januari en het ten gehore brengen van de niet-vervormde vrouwenstem van het slachtoffer) redelijk eenvoudig de identiteit van vrouw kan worden achterhaald. In deze procedure moet er dan ook van uit worden gegaan dat de op deze wijze ter beschikking staande gegevens door hun onderlinge combinatie dusdanig uniek zijn dat ze maar op één persoon, zijnde de vrouw, betrekking kunnen hebben.
Verwerking t.b.v. een artistieke uitdrukkingsvorm?
Het voorgaande betekent echter niet anders dan de vrouw stelt – dat de verwerking van het stemfragment van de vrouw daarmee niet rechtmatig jegens de vrouw te achten is. Het gebruik van het stemfragment in het theaterprogramma van bekende theatermaker is namelijk een verwerking ten behoeve van een uitsluitend artistieke uitdrukkingsvorm. Deze verwerking valt, mede gelet op artikel 85 AVG, art. 43 Uitvoeringswet AVG en art. 7 Grondwet onder een rechtmatige verwerking op grond van het bepaalde in art. 6 lid 1 onder f van de AVG.
De omstandigheid dat er sprake is van een artistieke uitdrukkingsvorm betekent dat de vrouw geen beroep toekomt op art. 17 AVG (recht op vergetelheid). Dit artikel is, anders dan art. 6 AVG, op grond van art. 85 AVG juncto art. 43 lid 2 aanhef en onder b. Uitvoeringswet AVG, niet van toepassing verklaard op de verwerking van persoonsgegevens ten behoeve van artistieke uitdrukkingsvormen.
Lees hier de gehele uitspraak: ECLI:NL:RBMNE:2020:24